जब हामी झारखण्डको नक्सली क्षेत्रमा पस्यो..!

कैलास दास
भनिन्छ धार्मिक यात्रा गर्नाले मनमा शान्ति र मनोकामना पुरा हुन्छ । त्यसमा पनि युवाहरुसँग यात्रा गर्दा मनोरञ्जनका साथै घुमफिर पनि राइमालो किसिमले हुन्छ । प्राकृतिकले विभिन्न ठाउँमा पृथ्वीको विभिन्न किसिमले श्रृगारिएको छ । कहीं पहाडै पहाड त कहि नदी नाला, कतै सुख्खा त कतै हरियाली जस्ता मनोरम दृश्य । त्यस प्राकृतिको सौन्दर्यतामा मानवले श्रृगारेर अझै राम्रो बनाएको सुन्दा एक पटक कसैलाई पनि जाने र हेर्ने इच्छा अवश्य हुन्छ । हाम्रो यात्रा प्रसंग पनि त्यस्तै नै हो जसलाई लेख्ने प्रयास गरेको छु ।

परोसी देश भारतमा प्राकृति सौन्दर्यताको वर्णन छोटो शब्दमा सम्भव छैन । जहाँ एक दिनमा लाखौं व्यक्ति पुग्ने गर्दछन त्यस स्थलको शब्दोमा गर्नु कसैलाई पनि अप्ठ्यारो महसुस होला ।
वैद्यनाथधाम, वैष्णो देवी, कालीकमख्या, बासुकीनाथ, तारापिठा, कालीघाट, दक्षिणकाली, उत्तराखण्ड, बौद्धगाया, राजगिर, बनारस लगायतका धर्मस्थल लगायतका स्थलहरुको शब्दोमा वर्णन सम्भव कमै होला । तर पनि यहाँबाट साथीहरुसँग सुलतानगञ्ज, वैद्यनाथधाम, बासुकीनाथधाम, तारापिठमा गरेको दर्शन तथा सो क्रममा आएको अप्ठयारो समस्याहरु लेख्न प्रयास गरेको छु ।
हामी सबै साथीहरु वैद्यनाथधामबाट जब तारपिठका लागि प्रस्थान गरे त्यतिबेला राति करीब १० बजेको होला । बाटोमा अगाडि बढीसकेपछि हामीलाई थाहा भयो यो त नक्सली क्षेत्र हो । हामी निषेधित क्षेत्रमा आई सकेका छौं त्यो क्रममा हामीहरु बीच भएको घटना यस यात्रा प्रसंगमा उल्लेख गर्न गई रहेको छु । तर त्यो भन्दा पहिला हामीले यसरी धार्मिक यात्राको प्लानिङ्ग गरे ।
२०७२ भदौ ६ गते आईतवारका दिन नित्यदिन जस्तै म मोर्निङ्ग वाकमा निष्के । मोर्निङ्ग वाकको क्रममा जनकपुरमा जहाँ गएपनि एकपल्ट रामचौकमा अवश्य पुग्ने गर्दछु । त्यही क्रममा आइतवार रामचौक पुग्दा साथी दीपेन्द्र साहसँग भेटघाट भयो । लोकतान्त्रिक मधेशी मोर्चाले प्रारम्भिक मस्यौदा र सीमाकंनमा विभेद भएको भन्दै मधेशका जिल्लाहरु बन्द गराएका थिए । त्यही सन्दर्भमा कुराकानी चल्दै थियो कि दीपेन्द्र जीले बन्दीमा धार्मिक यात्रा गरौं भन्दै उत्साहित भएर उभे । कुराकानी चलिरहेकै बेला  गणेश युवा कमिटीका पूर्व अध्यक्ष एवं जनकपुर उद्योग वाणिज्य संघका सचिव सुरेन्द्र भण्डारी आएर नमस्कारपाती गर्नु भयोे । उहाँसँग पनि धार्मिक यात्राको प्रसँग उठ्यो । उहाँले पनि हा..मा हा... भन्दै यात्रा प्लानिङ्ग गरे । यति छिटो यात्रा प्लानिङ्गको पालना हाम्रो लागि अप्ठ्यारो थियो । मैले हिचकिच्याए । बन्दीमा म कही पनि जाँदैन । कतिखेर के हुन्छ भन्न मिल्दैन, बन्दी खुलेपछि जाउँला भनेपछि दुबैले हाँसिलो स्वरमा रिसाएर भने ‘एउटा तपाई नै पत्रकार हुनुहुन्छ कि अरुपनि छ । तपाई गए केही हुँदैन, जसरी पनि जानुपर्दछ ।’ साथीको जिद्धले धार्मिक यात्रा जान बाध्य तुलाएर मैले जान्छु भनिदिए । सोमवार भाद्र ७ गते ११ बजे जाने निर्णय भयो । आईतवार साझमा सबै साथीले बैद्यनाथ दर्शनको क्रममा लगाउने लुगा (वस्त्र) किने ।
सोमवार विहान ७ जना साथीहरु यात्राका लागि रामचौकमा जम्मा भयो । सुरेन्द्र कुमार भण्डारी, प्रेम भण्डारी, दीपेन्द्र साह, पप्पु साह, राजेश भण्डारी र सन्तोष महतो हुनुहुन्थ्यो । जनकपुर बन्द कडा नै थियो । यहाँबाट कसरी जाने सबैको चिन्ता लाग्यो । करीब १२ बजी सकेको होला । जसो तसो हामी जटही जानेबाटो रोजे । स्कारपियो गाडीमा सबै जना चढेर जटहीबाटोबाट प्रस्थान गरे । जनकपुर शहरलाई पछाडि छोडेको केही मिनटमा रुपैठा पुग्दा पाँच सात जना युवाहरुले चालकलाई गाली–गलौज गर्दै गाडीलाई अगाडिबाट घेर्यो । अचानक मनमा उठ्यो ‘बन्दीमा बाबाधाम यात्रा दशा लाग्यो की ?’ अवश्य आन्दोलनकारी नै छ र बन्दको उल्लंघन गर्दा केही गर्ला कि सबैमा आश्चर्य देखियो । तर कुरा अर्कौ थियो । हाम्रो गाडीबाट उनीहरुलाई थलो र पानी परेकोले आक्रोशमा उनीहरु गाडी घेरेका छन् । उनीहरुलाई स्क्यूज गर्दै सम्झाई–बुझाई हामी सबैजना गपसप्प गर्दै अगाडि बढ्न थाले ।
स्कारपियो गाडी आफ्नो गतिमा गुड्न थाले  । साथीहरुको गप्पसप्प मनोरञ्जनमा परिणत हुनथाल्यो । साथीहरु बीच एउटा साथी सबैका लागि मनोरञ्जनको पात्र बन्यो जसको बारेमा नलेखिकन यात्रा मनोरञ्जन सम्भवै छैन । त्यो यात्रा प्रसंगको नयाँ मनोरञ्जनका लागि नाम भयोे ‘चट्टा भैया’ । ति ६ जना साथी मध्ये नै एक जनाको नाम पर्न गयो जुनपछि लेख्ने छुु । हुनत मेरो यो यात्राका साथीहरुको लागि नौलो कुरा होइन होला, तर चट्टा भैया कसरी नाम प¥यो अरु साथीलाई उत्सुकताको विषय अवश्य हुन सक्छ ।
एउटा हिन्दी चलचित्रमा ‘जहाँ चार यार मिल जाए, मनोरञ्जनमय बन जाए’ भनाईलाई नकार्न सकिदैन । त्यही हो हाम्रो साथीसँग बीचको मनोरञ्जनको नाम ‘चट्टा भैया’ । ६ जना मध्ये एउटासाथीलाई गाडीमा बस्दा भोमेटिङ्ग हुनु, मनघुम्नु जस्ता हुन्थ्यो । त्यसैले उनी गाडीको झ्याल साइडमा बसेका थिए र भोमेटिङ्गबाट बाँच्नका लागि निम्बुलाई चिरेर त्यसको रस चुस्ने गर्दथे । यात्रा प्रारम्भदेखि अन्त्यसम्म औषधीको रुपमा त्यो निम्बुको रस चुस्दा साथीहरुले उहाँको नाम नै राखि दिए ‘चट्टा भैया’ । उहाँलाई चट्टा भैया भन्दा उनी रिसाउँदथ्यो । त्यसैले साथीहरु कुनै पनि मनोरञ्जन शब्द निकाल्नुभन्दा पहिला ‘चट्टा भैया’ शब्द पहिला ल्याउँदथ्यो । यात्रा धार्मिक भएपनि हामी सबै मनोरञ्जनको आनन्द लिंदै बाटोमा फोटो खिचाउँदै करीब ९ बजे झारखण्डको सुलतानगञ्ज पुगे जहाँबाट बैद्यनाथ दर्शनका लागि गंगा जल भर्ने गरिन्छ ।
सलतानगञ्जमा राति विताउने सबैले निर्णय ग¥यो । आफ्नो गाडीबाट पहिलो पटक आएकोले धैरै अप्ठ्यारो महसुस भयो । पार्किङ्ग कहाँ गर्ने, लाँज कहाँ पाईन्छ, गंगा जल कहाँ भरिन्छ जस्ता समस्याहरु आयो । कही कही बाटो वनवे भएकोले समस्यै समस्या देखिन्थ्यो । तर पनि हामी सबैले एउटा पार्किङ्गमा गाडी राखेर लाँज खोज्न थाल्यो । आठ–दसवटा लाँजहरु देखेपनि मन नपराएपछि सबै उदासियो । त्यतिकै एकजना स्थानीयले भने जहाँ गंगा स्नान गर्नु हुन्छ त्यही बाटोमा तपाईहरु राम्रो लाँज पाउन सक्नु हुन्छ । हामी सबैले करीब २० मिनट पैदल यात्रा गरेपछि एउटा राम्रो लाँज भेटायो । लाँज बुक गरेर खाना खाएपछि लाँजमा आउँदा फेरी मनोरञ्जनको स्वर गुञ्जियो त्यस स्वरमा ‘चट्टा भैया’ शब्द अनिवार्य नै थियो  । करीब १२ बजेसम्म मनोरञ्जन भई नै रह्यो ।

मंगलवार विहान ८ बजे गंगा स्नानका लागि तयार भयो । गंगा स्नान गर्न जाँदा एउटा होटलमा आकर्षक र पौराणिक मन्दरको तस्वीर टाँसिएको थियो । मैले त्यो मन्दिरको बारेमा बुझ्दा त्यो अजगिवा मन्दिर हो, गंगा स्नानपछि त्यहाँ दर्शन गर्नुपर्दछ तीर्थयात्रीले भने । हामी सबै गंगा घाट पुग्यो । गंगा जलका लागि डब्बा लिएर हिड्दा पण्डा ज्यूहरुले आ आफ्नो तर्फ खिचातनी गर्न थाले, तर हाम्रो चाहना पहिला अजगिवा मन्दिर निर जाने थियो । अगाडि बढ्दै जाँदा गंगा नदीमा त्यो निर्माण गरिएको अजगिवा मन्दिर देख्यो । त्यहाँ जाने एउटा पुलो पनि थियो । हामीले पुलमा चढ्न वितिकै अजगिवा मन्दिरको विपरित (अगाडि) ठूलो पहाड जस्तो ठाउँमा महजिद पनि देख्यो । सुलतानगञ्जको यात्रा पहिलो पटक भएकोले आश्चर्य हुनु स्वभाविक नै थियो । हामी सबैले अजगिवा मन्दिर नजिक स्नान गरेर गंगा जल लिएर मन्दिर भित्र महादेवको दर्शन गरे ।
मेरो मनमा बारम्बार उत्सुकता उठ्न थाल्यो । एक तर्फ महादेवको मन्दिर र अर्को तर्फ महजिद, यसको इतिहास के हुन सक्छ ? मैले त्यहाँको बारेमा बुझ्नका लागि पुस्तकहरु खोजे, तर पुस्तक भेटाएन । सोधपुछ गर्ने ठाउँमा मैले सोधे – अजगिवा मन्दिरको बारेमा कुनै पुस्तिक पाईन्छ । उहाँले एउटा बुकलेट दिंदै भने –‘यस सम्बन्धमा कुनै पुस्तक छैन ।’ (एउटा बुकलेट दिंदै) बुकलेटमा धार्मिक यात्राको दुरी, वास स्थान, मैला नियन्त्रण कक्ष, सूचना केन्द्र,  विभागीय प्रदर्शनी, चिकित्सा व्यवस्था मात्र लेखिएको थियो । त्यो बुकलेटबाट मेरो चित्त बुझ्न र मैले एउटा पण्डा ज्यूसँग यसको इतिहास बताउँन आग्रह गरे ।

सुलतानगञ्जका इतिहासका बारेमा स्थानीय पण्डा ज्यूसँग जिज्ञासा राखे । उनले भने ‘मैले सुनेको छु, कुनै बेला सुलन्तान नामक राजा यहाँ शासन गर्दथे । उहाँले हिन्दुको मन्दिर निर्माणमा रोक लगाईएको थियो । खजगिवा नामक एउटा साधु (सन्त) थियो जुन उहाँ महादेवको पूजारी हुनुहुन्थ्यो । उनी महादेवको पूजारी भएकोले महादेव ज्यूको मन्दिर बनाए । यी कुरा जब राजा सुलतानलाई थाहा भयो तब मन्दिर भत्काउने आदेश दिए । मन्दिर भत्काउन खोज्दा त्यहाँ गंगा प्रकट भएको र आफ्नो पानीको धारले महजिद र मन्दिरलाई अलग पारिएको इतिहास हो – उनले भने ।
अजगिवा मन्दिर दर्शन पश्चात सबैजना लज तर्फ हिडे । केही दूरी जाँदा वर्षा हुन थाल्यो । चालक लगायत हामी आठ जना थियो । सबैसँग मोवाइल र आवश्यक रुपैया साथमा नै भएकोले वर्षाबाट बाँच्नका लागि एउटा पन्नी किनेर ठाउँकोमा राखे । त्यो पन्नीमा छुपेको हेरेर स्थानीवासीहरु आश्चर्यचकित हुने गरेको देखियो । धार्मिक यात्राको हो कि यिनीहरुको मनोरञ्जन ।
लजबाट समानहरु लिएर वैद्यनाथधामका लागि हिड्दा फेरी ‘चट्टा भैया’को खोजी भयो । गाडीमै हँसी ठहका गर्दै वैद्यनाथ पुगे । त्यहाँ पनि ‘चट्टा भैया’ को खुब मजाक उडयो । सुलतानगञ्जबाट निस्कदा बाटैमा खाना पनि खाए । करीब २ बजेतिर हामी वैद्यनाथ पुगे । भाद्रको महिना, दिन मंगलवार भएकोले मन्दिरमा भीड देखिएन । केही साथीहरुले पाँच सयको पास लिएर बाबाको दर्शन गरौ भने । तर मेरो चित्त बुझ्ने, मैले भने भीडभाड छैन, लाइनमै बसेर दर्शन गरे राम्रो हुन्छ । समयको अभावका कारण केही साथ अलमलिए । तर भीड कम भएकोले लाइनमा लाग्न नै निष्कर्ष निस्कयो । सबैजना लाइनमा गयो । घुमाउरो लाइन भएकोले कम्तिमा ३ किलोमिटर पर जानु प¥यो । यसपालीदेखि बाबाको दर्शन गर्न जाँदा पास सिस्टम राखिएको थियो । सबैले पास लिएर लामबद्ध भएर बाबाको दर्शन गरे । सौहाद्रपूर्ण वातावरणमा बाबाको दर्शन भयो । त्यहाँबाट हामीहरु बासुकीनाथ, तारापिठ हुँदै कलकताको काली मन्दिरमा जाने निष्कर्ष निकाल्यो । साँझ ५ बजी सकेको थियो । खाना पनि खाएका थिए ।
आउने अंकमा लेख्ने छु बासुकीनाथधामबाट तारापिठ जाने क्रममा कसरी हामी राति १० बजेमा झारखण्डकै नक्सली क्षेत्रमा पसे जहाँ रातिमा निषेधित क्षेत्र घोषणा गरिएको हुन्छ ।

यात्रा संस्मरण

वीरगंजमा प्रहरीको गोली लागि ५को मृत्यु

कैलास दास
वीरगंज । विगत दुई दिन देखी जारी तनावका बीच मंगलवार प्रहरी र प्रदर्शनकारी बीच ठाउ ठाउमा भएको झडपमा परि वीरगंजमा ५ र कलैयामा १ प्रदर्शनकारीको मृत्यु भएको छ ।
वीरगंजको अवस्था तनाव ग्रस्त भएपछि स्थानीयप्रशासनले सोमवार बेलुका ४ बजे देखी जारी गरेको कफ्र्यु आदेशलाई उल्लंघन गर्दै हजारौको संख्यामा प्रदर्शनकारीहरु सडकमा ओर्लेपछि प्रहरीले चलाएको गोली लागेर पाँच जनाको मृत्यु भएको हो ।

मंगलवार मृत्यु हुनेहरुमा इनर्वा मनियारीका ३० वर्षीय धर्मराज सिंह, नगवाका सोहन साह कलवार, लक्ष्मणवाका दिनानाथ साह, भोला प्रसाद र चतुरी तिवारी रहेका छन । टाउकोमा गोली लागेका सोहन कलवारको घटना स्थलमै मृत्यु भएको छ भने अन्यको उपचारको क्रममा नारायणी उपक्षेत्रीय अस्पताल तथा नारायणी मेडिकल कलेजमा मृत्यु भएको हो । यसैगरि कलैयामा प्रहरीले चलाएको गोली लागि रंगपुरका २५ वर्षीय हिफाजत मियाँको मृत्यु भएको छ ।
विरगंज र कलैयमा मंगलवार विहानै देखी जारी झडपमा परि ५ दर्जन भन्दा बढी प्रदर्शनकारी घाइते भएका छन । जस मध्ये करिब १ दर्जनको अवस्था चिन्ताजनक रहेको छ ।
प्रहरीले अन्धाधुन्ध गोली चलाउन थालेपछि आन्दोलनकारी थप आक्रोशित भएका छन । आक्रोशित आन्दोलनकारीहरुले बीरगंज स्थित एमाले पार्टी कार्यालय सहित एक दर्जन भन्दा बढी प्रहरी चौकीमा आगजनी गरेका छन भने दर्जनो सरकारी कार्यालयमा आगो लगाई दिएका छन ।
प्रशासनको कफ्र्युलाई उल्लंघन गर्दै प्रदर्शनकारीहरुले वीरगंजको मुख्यचौकहरुमा अबेर राति सम्म प्रदर्शन जारी राखेका छन ।

यसैबिच स्थानिय प्रशासन पर्साले दिउँसो २ ः ३० बजे देखि वीरगंजलाई दंगाग्रस्त क्षेत्र घोषणा गरेको छ । स्थिती हिंसात्मक बन्दै गएपछि र प्रर्दशनकारीहरु कर्फयुको अवज्ञा गर्न थालेपछि प्रशासनले दंगाग्रस्त क्षेत्र घोषणा गरेको हो । दंगाग्रस्त क्षेत्रमा जुन सुकै बेला पनि सेना परिचालन गर्न सकिने स्थानिय प्रशासनले जनाएको छ ।
यस अघि सोमवार आन्दोलनकारी र प्रहरी बिच झडप हुदाँ पर्सा जगरनाथपुर दिलिप चौरसियाको मृत्यु भएको थियो ।

जनकपुरमा प्रहरी र प्रदर्शनकारीबीच झड्प प्रहरीको गोलीबाट दुई सख्त गम्भीर, दर्जनौं राउण्ड आश्रु ग्यास प्रहार

कैलास दास
जनकपुर । जनकपुरमा प्रहरी र आन्दोलनकारी बीच मंगलवार भएको झड्पमा दुई जना सख्त घाइते भएका छन् भने दर्जनौं राउण्ड आश्रु ग्यास प्रहार गरेका छन् ।
भानु चौकमा प्रहरीसंग भएको झडपमा आधा दर्जन व्यक्ति घाईते भएका छन् । घाईतेहरुको उपचार जनकपुर अञ्चल अस्पतालमा भैरहेको छ ।

यसैवीच प्रहरीले आन्दोलनकारीलाई नियन्त्रणमा लिनको लागि दर्जनौं अश्रुग्यास प्रहार गरेका छन् । जनकपुर उपमहानगरपालिकाको स्टेशन प्रहरी चौकीमा आन्दोलनकारीले ढुङ्गामुढा गरेपछि प्रहरीसंग दोहरो झडप हुने क्रम शुरु भएर साझसम्म जारी नै रहेको छ । प्रदर्शनकारीहरु हजार्राैको संख्यामा स्टेशन एरियामा भेला भैरहेको छ । समाचार तयार पारुन् जेलसम्म झडप जारी नै रहेको छ ।
प्रहरीले प्रहार गरेको अश्रुग्यस लागेर सद्भावना पार्टीका विभा ठाकुर गंभिर रुपमा भाईते भएका छन् । उनलाई उपचारको लागि जनकपुर अञ्चल अस्पतालमा भैरहेको छ । अश्रु ग्यासले वेहोस भएर ठाकुर लडेपछि उपचारको लागि नेपाल रेडक्रसको एबुलेससवाट लगिएको थियो । यसै गरि जनकपुर १० का पंकज साह, ११ का राजु गुप्ता, धनुषाको नौं सय विघाका रामलाल यादव, गणेश साह, जनकपुर ८ रञ्जित झा, जनकपुर ११ का असलम राईन, जीतकुमार साह र सोहनीका दुखहरण यादव रहेका छन् ।
यसै वीच जनकपुर ४ की पुष्पा मिश्रलाई घरवाट प्रहरीले तानेर निर्घात कुटपीट गरि घाईते बनाई दिएको छ । यसै बीच फोरम लोकतान्त्रिकका धनुषा जिल्ला अध्यक्ष एवं केन्द्रीय सदस्य उमाशंकर अरगरीयाको घरमा सशस्त्र प्रहरीले प्रवेश गरेर पार्किङ्ग गरिएको मोटर साईकल, साईकलमा तोडफोड गरि क्षति पुर्याएको छ भने घरमा प्रवेश गरेर भन्सा घरमा तोडफोड गर्नुका साथै महिलाहरुमाथि निर्घात कुटपीट गरेको छ ।
यसै वीच प्रहरीको आवागमन रोक्नका लागि जनकपुर उपमहानगपालिकाको चारै तीर नाका बन्दी गरि प्रहरीको निषेधित क्षेत्र घोषणा गरिएको छ । यता घर घरमा प्रहरीले आश्रु ग्याँस प्रहार गरेपछि घरमा भएका वालवालिका देखि बृद्ध, अशक्त नराम्रोसंग प्रभावित बनेका छन् । साँझसम्ममा करिव ७०(८० राउण्ड अश्रुग्यास तथा ४०(५० राउण्ड हवाई फायरिङ्ग गरिएको छ ।

अहिले जनकपुरको भानु चौक, स्टेशन एरिया सहितको क्षेत्र तनावग्रस्त बनेको छ । झडप हुने क्रम सामाचार तयार पारुन जेल जारी नै रहेको छ । अहिले जनकपुर रणभूमिमा परिणत भएको छ । यता भानु चौकमा रहेको जनकपुर एक्सप्रेसको कार्यालयमा प्रहरीले प्रहार गरेको अश्रुग्यासका कारणले सञ्चारकर्मीहरु पनि प्रभावित भएका छन् । घरघरमा प्रहरीले ढुङ्गा मुढा गर्ने काम गरेको स्थानीय बाँसीले आरोप लगाएका छन् ।
यसै वीच प्रहरीले स्थिति नियन्त्रणमा लिनका लागि दर्जनौ राउण्ड हवाई फायर तथा रब्बरको गोली प्रहार गरेका छन् । जनकपुरमा गाउँ गाउँवाट आन्दोलनकारिहरु जम्मा हुने क्रम जारी नै रहेको छ । प्रहरीले नै अवस्थालाई उत्तेजक बनाउने काम गरेको र बुधवार देखि अवस्था अझै तनावग्रस्त हुने अवस्था रहेको छ ।
प्रकाशन ः २०७२ भाद्र १५ गते

वीरगञ्जमा दुई प्रहरी चौकी जलाइयो, प्रहरीको गोलीबाट एक आन्दोलनकारीको मृत्यु

कैलास दास
स्थानीय प्रशासनले वीरगञ्जमा लगाएको कर्फ्यु आन्दोलनकारीले तोडेका छन्। प्रदर्शनकारीले दुई प्रहरी चौकी र एक सवारी साधनमा आगजनी गरेका छन्।
प्रहरी र प्रदर्शनकारीबीच श्रीपुर(१४ राधेमाइ टोलमा झडप हुँदा ३० प्रहरीको गोली लागि ३० वर्षीय दीलिप चौरसियाको मृत्यु भएको छ। उनी वीरगञ्ज(२५ जगनाथपुरका स्थायीबासिन्दा हुन्। पिठ्युमा गोली लागेका उनको नारायणी उपक्षेत्रीय अस्पताल वीरगञ्जमा उपचारका क्रममा मृत्यु भएको हो। गोली लागि घाइते भएका पन्नाला यादबको अवस्था गम्भीर छ। उनलाई ढुँडामा गोली लागेको छ।
आन्दोलनकारीले रानीघाट प्रहरी चौकी र अशोकबाटिका नजिक रहेको शिव पार्वती मन्दीर संसानघाट अस्थायी प्रहरी पोष्टमा आगजनी गरेका हुन्। रानीघाट प्रहरी चौकीलाई दिउसोनै खाली गराइएको थियो।
वीरगञ्ज उपमहानगरपालिका कार्यालय अगाडि राखिएको पर्सा नापी कार्यालयको ना १ झ २७९ नम्वरको गाडीमा समेत प्रदर्शनकारीले आगजनी गरेका छन्। कर्फ्यू तोडेपछि प्रहरी र प्रर्दशनकारीबीच ठाउँ ठाउँमा झडप भएका छन्।
कर्फ्यू उलंघन गर्दै सडकमा निस्केका प्रदर्शनकारीहरुले वीरगञ्ज(१४ स्थित रानीघाट प्रहरी चौकीका सबै सामान सडकमा निकालेर जलाइदिएका हुन् ।अपरान्ह ४ बजेदेखि स्थानीय प्रशासनले लगाएको कफर्यू उलंघन गर्दै प्रदर्शनमा उत्रेका मोर्चाका कार्यकर्ताले प्रहरी चौकी जलाएपछि स्थिति झनै तनावग्रस्त भएको छ । वीरगन्जको नगवामा प्रहरी र प्रदर्शनकारीबीच सोमबार दिउँसो झडप हुँदा आधा दर्जन भन्दा बढी प्रदर्शनकारी घाइते भएका छन्।
स्थिति नियन्त्रणमा लिन सुरक्षाकर्मीले ५ दर्जनभन्दा बढी हावाइ फायर गरेको छ। दर्जनौं राउन्ड आश्रुग्यास प्रहार भएको बताइएको छ। एक जनालाई गोलीको छर्रा लागेको छ। छर्रा लागी घाइते भएका कृष्णकुमार पटेल घाइते भएका छन्।
साथै झडपमा इर्फन अंसारी,अनवर हवारी,मनोज कुमार राम,मुन्ना कुमार यादव,लगायत आधा दर्जन भन्दा बढी युवाहरु घाइते भएका छन्। घाइतेहरुको वीरगञ्जको नारायणी उपक्षेत्रीय अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ। जिल्ला प्रशासन कार्यालय पर्साले विरगञ्जमा अनिश्चितकालीन कर्फ्यू आदेश जारी गरेको छ। स्थिति तनावपूर्ण बनेपछि चार बजेबाट कर्फ्यू जारी गरिएको प्रहरी उपरीक्षक दिवेश लोहनीले जानकारी दिए। प्रहरीले ४ बजेदेखि सर्वसाधारणलाई घरभित्र बस्न र बाहिर ननिस्कन माइकिङ गरिरहेको छ। सोमबार आन्दोलनकारीले प्रहरी चौकीमा आक्रमण गर्न खोजेपछि प्रहरीले रबरको गोली चलाएको थियो। रबरको गोली लागेर दश वर्षीय बालकसहित सात प्रदर्शनकारी  घाइते भएका छन्। रबरको गोली लागि दश वर्षीय बालकद्वय इरफान अन्सारी र मुन्ना यादव घाइते भएको प्रहरीले जनाएको छ।अन्सारीको टाउको र यादवको खुट्टा र निधारमा गोली लागेको छ।

यसैगरी  गोली लागि मनोज यादव, अनवर अवारी, मनोज महतोलगायत घाइते भएको नारायणी अञ्चल अस्पतालमा कार्यरत प्रहरी सहायक निरीक्षक संजिक झाले जानकारी दिए। उनका अनुसार नगवा(१० का कृष्ण पटेल घाइते भएको र उनको उपचार नारायणी उपक्षेत्रीय अस्पतालमा भइरहेको बताइएको छ। उनको टाउको र हातमा रबरको गोली लागेको बताइएको छ।आइतबार राति वीरगञ्ज भन्सार कार्यालयबाट प्रहरीले मालबाहक गाडीहरु स्कर्टिङ गरेर लैजाँदै गर्दा आन्दोलनकारी र प्रहरीबीच झडप भएको थियो। झडपका क्रममा पर्साका जितेन्द्र पटेल, राजेमान सिंह, रञ्जित यादव, मोहम्मद सर्खुद्धिन मिया, परमेश्वर साहलगायत १२ जना घाइते भएका छन्। आन्दोलनकारीलाई कुटपिट गरेको भन्दै वीरगञ्जको नगवास्थित प्रहरी चौकीमा उनीहरुले आक्रमण गर्न खोजेका हुन्। सो क्रममा प्रहरीले दस राउन्ड रबरको गोली र सोही संख्यामा टियर ग्यास चलाएको फायरिङ गरेको अञ्चल प्रहरी प्रमुख मनोज न्यौपानेले बताए। प्रदर्शनकारीले बीरगंजको घन्टाघरमा रहेको दुरूसंचार कार्यलयमा तोडफोड गरेका छन्।

जनकपुरमा अर्धनग्न जुलुस प्रदर्शन

कैलास दास
जनकपुर । मधेश अधिकार संघर्ष समिति (मास)ले जनकपुरमा आईतवार अर्धनग्न जुलुस प्रदर्शन गरेको छ ।

प्रमुख चार दलले ल्याएको प्रारम्भिक मस्यौदा तथा सीमांकनको विरोधमा लोकतान्त्रिक मधेशी मोर्चा जनकपुर सहितका मधेश जिल्ला बन्द गराएको समर्थन जनाउँदै मासले अर्धनग्न जुलुस प्रदर्शन गरेको हो ।
जनकपुरधामको जनक चौकवाट शुरु भएको युवाहरुको अर्धनग्न जुलुसले नगरको परिक्रमागरेका थिए । जिल्ला प्रहरी कार्यालय तथा जिल्ला प्रशासन कार्यालयको मूल गेटमा युवाहरुले करिव डेढ घण्टासम्म नारावाजी गरेका थिए । युवाहरुले सरकारको विरोधमा चर्को नारावाजी गरेपनि प्रहरी तथा प्रशासनले सम्यमता अपनाएको थियो ।

संघीयताको सिमांकन तथा संविधानमा मधेशीको अधिकारको लागि सरकारले सुनुवाई नगरेको भन्दै अर्धनग्न ज्ुलुस प्रदर्शन गर्नु परेको मासका संयोजक सरोज मिश्रले बताएका छन्  । नगरको परिक्रमा पछि जनक चौकमा आयोजना गरिएको कोण सभालाई युवा नेताहरु शुशिल कर्ण, अमित ठाकुर, दिपेन्द्र सा तथा सरोज मिश्रले सरकार जनताको माग तथा पिडा हेर्न नसकेको भन्दै अर्धनग्न जुलुस गरेको बताए ।
जुलुसमा सहभागिहरुले गृहमन्त्री वामदेव गौतम, प्रधानमन्त्री शुशिल कोईराला, एमालेका अध्यक्ष के पी शर्मा ओलीका विरुद्धमा चर्को नाराबाजी गरिएको थियो । साथै मधेशी थारु माथि शोषण गर्नका लागि सेना परिचालन गरेकोमा त्यसको कडारुपमा विरोध गरिएको थियो ।
प्रकाशन ः २०७२ भदौं १३ गते

यो आन्दोलन किन भइरहेको छ?

विगतमा मधेस आन्दोलनपछि राज्यले मधेससँग गरेको सम्झौताअनुसार यो संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल बनेको हो। त्यो सहमतिमा राज्यले हस्ताक्षर गरेको थियो, अहिले कार्यान्वयन गर्ने बेला उसैले उल्लंघन र्गयो। स्वायत्त मधेस प्रदेश, समावेशिता, पहिचान यो मस्यौदाबाट उल्ट्याएर विश्वासघात गरियो। चार दलका केही नेताले बालुवाटारमा मध्यराति निर्णय गर्ने, त्यसलाई संविधान मानेर जनतालाई लाद्ने प्रवृत्तिविरुद्ध आन्दोलन गरेका हौं।
संविधानसभाको प्रक्रिया स्वीकारेर यहाँसम्म आइसकेपछि संविधान बन्ने बेला सडकमा किन?
हामीले विगतका सहमतिका आधारमा संविधान बनाऔं भनेर शीर्ष नेताहरूसँग ५० पल्टभन्दा बढी वार्तामा बसेका छौं। प्रधानमन्त्रीलाई दर्जन बढी पटक भेटेका छौं। हामीले सभामा राखेका प्रस्ताव त्यहाँ छापिएका छन्। सामथ्र्य र पहिचानका आधार उल्टाएर उहाँहरू अघि बढ्न खोजेपछि अब हामीलाई संविधानसभाको प्रतिरोधले मात्रै पुगेन। मस्यौदाले दलित, महिला, कर्णाली, अल्पसंख्यक, जनजाति, थारू सबैलाई विभेद गरेको छ। हिजो राज्य पुनर्संरचना गर्ने सहमति गरेका नेताहरू अहिले मेरो घर यो प्रदेशमा, ससुराली र चुनाव क्षेत्र अर्को प्रदेशमा भन्न थालेका छन्। उनीहरू मधेस, मगरातलाई खण्ड–खण्ड पारेर कमजोर पार्न लागेका छन्। कर्णालीलाई उपेक्षित गरेका छन्। जनताले पाएका अधिकारसमेत खोसेका छन्, यो प्रतिगमन हो।
तर, तपाईंहरूले संविधानसभाको पछिल्लो जनादेशलाई पनि ख्याल गर्नुपर्ने होइन?
दोस्रो चुनावपछि सबै दलले सहमतिका आधारमा अघि बढ्ने, संविधानसभाभित्र र बाहिरका समेत शक्तिलाई समेटेर संविधान बनाउने सहमति भएको थियो। यही सहमतिलाई कार्यान्वयन गर्न भनेर सभासद आनन्द ढुंगाना नेतृत्वमा उपसमितिसमेत बन्यो। उहाँहरूले माओवादीलगायत विभिन्न भूमिगत शक्तिसँग कुरा गरेझैं पनि गर्नुभयो, तर त्यो सबै नाटक रहेछ। उहाँहरूले अल्पसंख्यक र असहमत पक्षको भावनालाई उपेक्षा गरेर अघि बढ्न खोज्नुभयो। यसले मुलुकलाई शान्ति स्थिरता दिँदैन। यो मस्यौदाका आधारमा संविधान बने जातीय गृहयुद्धको विषवृक्ष रोपिन्छ। त्यो नरोपियोस् भनेर आन्दोलन गरेका हौं।
सरकार र मुख्य दलका शीर्ष नेताले के गर्नुभयो भने तपाईंहरूको आन्दोलन रोकिन्छ?
हामीले कुनै नयाँ माग थपेर निहुँ खोजेका छैनौं। सबै पुराना माग हुन्, विगतका सहमति कार्यान्वयन गर्नुस्, त्यसका आधारमा संविधान पुनर्लेखन गर्नुस्। उहाँहरूले त्यसलाई पालना गर्ने हिम्मत देखाउनुभएको छैन। उहाँहरू आफ्नै कुरामा प्रस्ट हुनुहुन्न। पहिचान र सामथ्र्यका ८ प्रदेश बनाउने निर्णय १६ बुँदेमा गर्नुभयो। अहिले आफ्नै निर्णय उल्टाएर ६ प्रदेश बनाउनुभयो। उहाँहरूमा गम्भीर विचलन छ। जनमत संकलनमा जनताले दिएका सुझावसमेत लत्याउनुभयो।
तपाईंहरूको आन्दोलन चर्कंदै गए संविधानै नबन्ने खतरा आउन्न?
यो आन्दोलन संविधान नबनाउन होइन, बनाउनका लागि हो। संविधान नबनाउने खेल हुन दिइन्न। हाम्रो माग सहमतिका आधारमा राम्रो संविधान बनाउँ भन्ने मात्रै हो। नाममात्रका संविधान त अहिलेसम्म ६ वटा बनिसके, त्यसको के अर्थ भयो र?
तपाईंहरूले सीमांकनबिनाको संविधान नमान्ने भन्नु भो, अहिले सीमांकन गर्दा उल्टै विरोध। जे गरे पनि चित्त बुझाउनुहुन्न भन्ने पनि छ नि?
सहमति हामीले लत्याएको होइन, उहाँहरूले हो। हाम्रो नेपाली संघीयता कस्तो हुने भन्ने मापदण्ड बनिसकेको छ, उहाँहरूले त्यसलाई कार्यान्वयन हो भने त्योभन्दा थप हाम्रो केही माग छैन।
उसो भए सहमतिको मिलनविन्दु के हो?
राज्य पुनर्संरचना आयोगले दिएको प्रतिवेदनको कार्यान्वयन सहमतिको बटमलाइन हुन सक्छ। विगतका सम्झौता त्यसका आधार हुन्। राज्यले हस्ताक्षर गरेको कुरा उसैले उल्टाएर गद्दारी गरेको हो।

बन्दबाट जनजीवन प्रभावित, सैकडौ बन्दकर्ता पक्राउ

कैलास दास
मधेशी मोर्चा, नेकपा माओवादी, थारुवान लगायतका मोर्चाहरुले गरेको दुई दिने बन्दबाट जनजीवन प्रभावित भएको छ । आईतवार र सोमवारको बन्द पश्चात् पनि सरकारले कुनै किसिमको चासो नदेखाएपछि मधेशी मोर्चाले तराई(मधेश(थरुहट अनिश्चितकालका लागि बन्द गरिएको हो ।

मधेसी मोर्चाका तर्फबाट महन्थ ठाकुर, उपेन्द्र यादव, राजेन्द्र महतो र रामनरेश रायद्वारा सोमबार जारी प्रेस वक्तव्यमा अनिश्चितकालीन तराई मधेस बन्दको घोषणा गरिएको छ । उनीहरुले ‘समानुपातिक समावेशीकरण र पहिचानसहितको संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालको संविधान निर्माण गर्ने सुनिश्चितता नहुञ्जेलसम्म सम्पूर्ण मधेश(तराई(थरुहट बन्द तथा आम हड्तालको कार्यक्रम अनिश्चितकालका लागि निरन्तर जारी नै जनाएका छन् । संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चाले तराई(मधेसमा अन्तिश्चितकालिन बन्द हड्तालको घोषणा गरेको छ ।
मोर्चाका तर्फबाट चार मधेसी दलले सोमबार संयुक्त विज्ञप्ति निकालेर मधेसी तथा आदिवासी जनजातिहरुसंग पटक पटक भएका सहमति र सम्झौताको उलंघन गरी चार दलले देशलाई प्रतिगमनतर्फ धकेलेको आरोप समेत लगाएका छन् ।
संविधानको मस्यौदामार्फत गरिएको प्रतिगमनको विरोधका क्रममा नवलपरासी, सुर्खेत, जुम्ला, रुकुम, काठमाडौं उपत्यका र मधेशमा सरकारले गोली चलाउने, हत्या गर्ने र पक्राउ गरी यातना दिइरहेको आरोप मोर्चाले लगाएको छ ।

मोर्चाले आम हड्तालका क्रममा  प्रेस, रेडक्रस, विदेशी कुटनीतिज्ञ, ऐम्बुलेन्स, बारुण यन्त्र,  शव बाहन र दुग्धको गाडीमात्र गुड्न दिने जनाएको छ । संयुक्त मधेसी मोर्चाले आहवान गरेको बन्दले दोश्रो दिन जनकपुर लगायत देशभरका जनजिवन प्रभावित भएको छ । बन्दको कारणले जनकपुरबाट लामो तथा छोटो दुरीको सवारी सधान चल्न सकेको थिएन । बजार र शिक्षण संस्थाहरु समेत बन्द रहेको थियो ।
बन्दको क्रममा मोर्चाले मोटरसाईकलसम्म नचलाउन आग्रह गरेपछि मोटरसाईकल चलाउने केही सवारी सधानमा तोडफोड समेत गरिएको छ । प्रदेश र सिमाङ्कनमा चित्त नबुझेर आन्दोलनमा होमिएको नेकपा माओबादी मधेसी मोर्चा सहित ३३ दलले आव्हान गरेको बन्दले सोमबार यहाँको जनजीवन प्रभावित भएको छ ।
बन्दको पहिलो जनकपुरमा तीनवटा गाडी र एउटा पेटूोल पम्पमा समेत तोडफोड गरेका थिए । उनीहरु जनकपुर मुजेलिया स्थित जनकपुर डिजल सेन्टरमा तोडफोड गरेको छ । त्यस्तै जनकपुर जटही चल्ने ज.१ख. ७४१ नम्वर बस तथा अस्पताल रोडमा ज.१.च ७७४ नम्वरको पिकअपमा तोडफोड गरेको हो । त्यस्तै भ्रमरपुरा चौकमा नम्वर नखुलेको एउटा स्कारपियोमा समेत तोडफो गरेको छ ।
बन्दको पहिलो दिन बन्द गराउँदै हिँडेका एकसी जनालाई राजधानीका विभिन्न स्थानबाट प्रहरीले पक्राउ गरेको छ । पक्राउ पर्नेमा सङ्घीय समाजवादी फोरम नेपालका उपाध्यक्ष राजेन्द्र श्रेष्ठलगायत नेता कार्यकर्ता रहेको महानगरीय प्रहरी परिसर काठमाडौँका प्रवक्ता प्रहरी उपरीक्षक विश्वराज पोखरेलले जनाएका छन् ।
नवलपरासीको बासाबसहीमा बन्दकर्ताहरूले तीनवटा गाडी जलाएका छन् । पूर्वपश्चिम राजमार्गअन्तर्गत बर्दघाट(सुनवल सडकखण्डको तिलकपुरको तुलसीनगरमा बन्दकर्ताले दुईवटा टूक र एक पिकअप भ्यान जलाएका हुन् । बन्दकर्ताले ना३ख ६९२६ नं को टूक र बा१०च ३३१३ नंको पिकअप भ्यान र नम्बर नखुलेको एक टूकसहित तीनवटा गाडी जलाएका छन् । त्यसैगरी  बन्दकै क्रममा  गाडी पल्टिँदा नम्बर नखुलेको टूकका चालक रविलाल गुरुङको मृत्यु भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय नवलपरासीले जनाएको छ ।