जनकपुरका अधिकांश प्याथोलोजी क्लनिकहरु डाक्टरहरुको कमिशनको भरमा चल्ने गरेको तथ्यांक बाहिर आएको छ । सरकारी तथा गैर सरकारी क्लिनिकहरुमा कार्यरत डाक्टरहरु समेत विरामीलाई प्याथोलीको नाम किटान गरी पठाउने गरेको र उनीहरुसित ७० प्रतिशतसम्म कमिशन खाने गरेको कुरा खुल्लासा भएको छ ।
विरामीहरुको लागि चेक जाँचमा प्याथोलोजी नै रामवान रहेको छ । तर प्याथोलोजी जाँचका रिपोर्ट नै राम्रो नआएमा के होला अनुमान गर्न सकिन्छ । यहाँका प्रशिक्षण केन्द्रदेखि लिएर क्लिनिकहरुमा पनि प्याथोलोजीको राम्रो चेकजाँच आउन नसक्दा चिकित्सकहरुले औषधी लेखेपछि उपचारमा समस्या आउने गरेको गुनासो समेत बढेको छ ।
जनकपुर अञ्चल अस्पतालका प्याथोलोजी विभागका चिकित्सक रामविनय साहले भने ‘यहाँबाट अधिकांश विरामीहरु काठमाडांै. भरतपुर वा भारतको विभिन्न ठाउँमा जानुको एउटै कारण हो प्याथोलोजीकल टेष्ट राम्रो नहुुनु । अधिकांश प्याथोलोजीमा सस्तो एवं गुणस्तरीय मेशिनहरु छैन । मेशिन नै गुणस्तरीय छैन भने बिरामीहरुको टेष्ट कहाँबाट राम्रो आउन सकिन्छ, र त्यसैको भरमा चिकित्सहरुले पनि औषधी लेखेर विरामीहरुलाई फर्काउछन् ।’
जनकपुरको प्याथोलीमा पनि १० प्रतिशत मात्र दक्ष चिकित्स छन् । सबभन्दा ठूलो कुरा के हो भने प्याथोलोजीवालाहरुसँग डाक्टरहरुले ७० प्रतिशतसम्म कमिशन लिने गर्छन । जसले कमिशन दिन्छ उनी कहाँ डाक्टरहरु विरामीलाई पठाउछन र जसले दिंदैन उनी कहाँ पठाउँदैन । यस्तोमा दक्ष व्यक्ति त्यतिकै विरामीहरुको प्रतिक्षामा हुन्छ र अदक्ष व्यक्तिको क्लिनिकमा विरामी उपचारको घुइचो लागेको हुन्छ, साहले भने ।
विरामीको स्वस्थ्य उपचार राम्रो नहुनुमा गुणस्तरीय प्याथोलोजीको मेशिनहरु उपलब्ध नहुनु, डाक्टरहरुले कमिशनको भरमा प्याथोलोजी कहाँ विरामी पठाउनु । गलत रिपोर्टकै आधारमा बढी औषधी लेख्नु । निजी क्लिनिका केही डाक्टरहरु गाउँ गाउँमा दलाल खटाउनु, एक्सरे एवं माइक्रोस्कोप जस्ता समानहरु गुणस्तरीय नहुनु रहेका छन् ।
अञ्चल अस्पतालका कर्मचारी साहले भने ‘यहाँका अधिकांश प्याथोलोजीहरु दर्ता समेत छैन । डाक्टरहरुले आफ्नै क्लिनिक वरिपरि प्राइटिकलकै आधारमा ५ देखि ७ हजारसम्म तलव दिएर मान्छे राख्ने गर्छन । अनुसन्धान गर्ने कोही छैन । प्राइटिकलकै आधारमा यहाँ डाक्टरहरु समेत बनेको छ । यस्तोमा राम्रो उपचारको कल्पना कसरी गर्न सकिन्छ ।’
जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयका क्षयकृष्ठ अधिकृत रामगुलाम कर्णले जनकपुरमा कमिशनको भरमा डाक्टरहरु बढीभन्दा बढी टेष्ट समेत लेख्ने गर्छन सबैलाई थाहा छ । अधिकांश प्याथोलोजी दर्ता छैन, कर पनि बुझाउँदैन । जनस्वास्थ्य कार्यालय धनुषाले प्रशासनको सहयोगमा अनुगमन पनि गरेका थिए , कारवाही पनि भएको थियो । प्याथोलोजीको दर्ताका लागि सूचना समेत प्रकाशित भएको छ । तर जनस्वास्थ्यले स्वास्थ्य क्षेत्रमा मात्र कार्य गर्ने हो । अनुगमन गर्ने कार्य प्रशासनको हो बताए । स्वास्थ्यसँग खेलवाड गर्नेमाथि कारवाही हुनुपर्नेमा सबैको ध्यानाकर्षण हुनुपर्नेमा जोड समेत दिए ।
तर डाक्टर रामबाबु जयसवाल र डाक्टर जय कुमार मण्डल भन्छन् ‘स्वास्थ्यसँग यस्तो नहुनुपर्ने । यस्तो भएको छ भन्ने त्यस्ता प्याथोलीमाथि कारवाही आवश्य हुनुपर्छ । जसको उपचार जनकपुरमा सम्भव छैन त्यस्ता टेष्टहरु बाहिर पठाउने गरेका छौं । अहिले प्याथोलोजीकल जाँचको केमिकलको मूल्य बढेको छ त्यस अनुसार जाँच रेट पनि बढेको हो । तर कमिशन को लिन्छ कसले दिन्छ थाहा छैन ।’
त्यस्तै प्रमुख जिल्ला अधिकारी दिलिप चापागाईले अहिलेसम्म त्यस्तो उजुरीहरु आएको छैन । तर स्वास्थ्यसँग खेलवाड गर्नेलाई कानूनी दायरामा ल्याएर कारवाही गरिने बताए ।
उनले भने अनुगमन टोली छिट्टै अनुगमन गरिनेछ । बिना दर्ता र प्रमाणको आधारमा प्याथोलोजी खोलेको भरमा हो भन्ने कारवाही समेत गरिने बताए ।
विरामीहरुको लागि चेक जाँचमा प्याथोलोजी नै रामवान रहेको छ । तर प्याथोलोजी जाँचका रिपोर्ट नै राम्रो नआएमा के होला अनुमान गर्न सकिन्छ । यहाँका प्रशिक्षण केन्द्रदेखि लिएर क्लिनिकहरुमा पनि प्याथोलोजीको राम्रो चेकजाँच आउन नसक्दा चिकित्सकहरुले औषधी लेखेपछि उपचारमा समस्या आउने गरेको गुनासो समेत बढेको छ ।
जनकपुर अञ्चल अस्पतालका प्याथोलोजी विभागका चिकित्सक रामविनय साहले भने ‘यहाँबाट अधिकांश विरामीहरु काठमाडांै. भरतपुर वा भारतको विभिन्न ठाउँमा जानुको एउटै कारण हो प्याथोलोजीकल टेष्ट राम्रो नहुुनु । अधिकांश प्याथोलोजीमा सस्तो एवं गुणस्तरीय मेशिनहरु छैन । मेशिन नै गुणस्तरीय छैन भने बिरामीहरुको टेष्ट कहाँबाट राम्रो आउन सकिन्छ, र त्यसैको भरमा चिकित्सहरुले पनि औषधी लेखेर विरामीहरुलाई फर्काउछन् ।’
जनकपुरको प्याथोलीमा पनि १० प्रतिशत मात्र दक्ष चिकित्स छन् । सबभन्दा ठूलो कुरा के हो भने प्याथोलोजीवालाहरुसँग डाक्टरहरुले ७० प्रतिशतसम्म कमिशन लिने गर्छन । जसले कमिशन दिन्छ उनी कहाँ डाक्टरहरु विरामीलाई पठाउछन र जसले दिंदैन उनी कहाँ पठाउँदैन । यस्तोमा दक्ष व्यक्ति त्यतिकै विरामीहरुको प्रतिक्षामा हुन्छ र अदक्ष व्यक्तिको क्लिनिकमा विरामी उपचारको घुइचो लागेको हुन्छ, साहले भने ।
विरामीको स्वस्थ्य उपचार राम्रो नहुनुमा गुणस्तरीय प्याथोलोजीको मेशिनहरु उपलब्ध नहुनु, डाक्टरहरुले कमिशनको भरमा प्याथोलोजी कहाँ विरामी पठाउनु । गलत रिपोर्टकै आधारमा बढी औषधी लेख्नु । निजी क्लिनिका केही डाक्टरहरु गाउँ गाउँमा दलाल खटाउनु, एक्सरे एवं माइक्रोस्कोप जस्ता समानहरु गुणस्तरीय नहुनु रहेका छन् ।
अञ्चल अस्पतालका कर्मचारी साहले भने ‘यहाँका अधिकांश प्याथोलोजीहरु दर्ता समेत छैन । डाक्टरहरुले आफ्नै क्लिनिक वरिपरि प्राइटिकलकै आधारमा ५ देखि ७ हजारसम्म तलव दिएर मान्छे राख्ने गर्छन । अनुसन्धान गर्ने कोही छैन । प्राइटिकलकै आधारमा यहाँ डाक्टरहरु समेत बनेको छ । यस्तोमा राम्रो उपचारको कल्पना कसरी गर्न सकिन्छ ।’
जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयका क्षयकृष्ठ अधिकृत रामगुलाम कर्णले जनकपुरमा कमिशनको भरमा डाक्टरहरु बढीभन्दा बढी टेष्ट समेत लेख्ने गर्छन सबैलाई थाहा छ । अधिकांश प्याथोलोजी दर्ता छैन, कर पनि बुझाउँदैन । जनस्वास्थ्य कार्यालय धनुषाले प्रशासनको सहयोगमा अनुगमन पनि गरेका थिए , कारवाही पनि भएको थियो । प्याथोलोजीको दर्ताका लागि सूचना समेत प्रकाशित भएको छ । तर जनस्वास्थ्यले स्वास्थ्य क्षेत्रमा मात्र कार्य गर्ने हो । अनुगमन गर्ने कार्य प्रशासनको हो बताए । स्वास्थ्यसँग खेलवाड गर्नेमाथि कारवाही हुनुपर्नेमा सबैको ध्यानाकर्षण हुनुपर्नेमा जोड समेत दिए ।
तर डाक्टर रामबाबु जयसवाल र डाक्टर जय कुमार मण्डल भन्छन् ‘स्वास्थ्यसँग यस्तो नहुनुपर्ने । यस्तो भएको छ भन्ने त्यस्ता प्याथोलीमाथि कारवाही आवश्य हुनुपर्छ । जसको उपचार जनकपुरमा सम्भव छैन त्यस्ता टेष्टहरु बाहिर पठाउने गरेका छौं । अहिले प्याथोलोजीकल जाँचको केमिकलको मूल्य बढेको छ त्यस अनुसार जाँच रेट पनि बढेको हो । तर कमिशन को लिन्छ कसले दिन्छ थाहा छैन ।’
त्यस्तै प्रमुख जिल्ला अधिकारी दिलिप चापागाईले अहिलेसम्म त्यस्तो उजुरीहरु आएको छैन । तर स्वास्थ्यसँग खेलवाड गर्नेलाई कानूनी दायरामा ल्याएर कारवाही गरिने बताए ।
उनले भने अनुगमन टोली छिट्टै अनुगमन गरिनेछ । बिना दर्ता र प्रमाणको आधारमा प्याथोलोजी खोलेको भरमा हो भन्ने कारवाही समेत गरिने बताए ।
