खानेपानीको पौने दुई करोड रुपैया असुल बाँकी

कैलास दास
जनकपुर उपमहानगरपालिका भित्रमा नेपाल खानेपानी संस्थानको कार्यालय प्रारम्भदेखि अहिलेसम्म एक करोड ७१ लाख ३४ हजार ४ सय ६७ रुपैया उपभोक्ताहरुमाथि बाँकी रहेको कार्यालयले जनाएको छ । कार्यालय प्रमुख सुरेश कुमार महतोले सरकारी तथा सार्वजनिक धाराका उपभोक्ताहरुमाथि ठूलो महसुल बाँकी रहेकोले संस्थान घाटामा गई रहेको जनाएका छन् ।

आम उपभोत्ताको सुविधालाई ध्यानमा राखी जनकपर नगर क्षेत्र भित्र जडान गरिएको सार्वजनिक धाराबाट दैनिक ३० प्रतिशत पानी चुहावट हुने गरेको छ । नेपाल खाने पानी स्थान जनकपुर शाखाले जनग क्षेत्र भित्र जडान गरेको खाने पानीको १२ वटा सार्वजनिक धाराबाट दैनिक ४ लाख ४८ हजार रुपैया मूल्य बराबरको ८ लाख लिटर पानी चुहावट हुने गरेको छ ।
स्थानले आम उपभोत्ताको सुविधाको लागी राखिएको ४२ वटा सार्वजानिक धारा मध्ये नगर क्षेत्रभित्र रहेका १२ वटा सार्वजानिक धाराहरु मात्र संचालनमा रहेको छ । ती धाराहरु बिगे्रको,टुकि नभएकोले अनवरत रुपमा पानी चुहिने गरेकोले संस्थानले ४ लाख ४८ हजार रुपैया दैनिक रुपमा घाटा बेहर्नु परेको संस्थानका प्रमुख सुरेश कुमार महतोले बताएका छन ।
निजि,सार्वजानिक तथा सरकारी कार्यलय समेत गरी ३ हजार २३३ धाराहरु रहेकोमा संस्थानले दैनिक १ लाख ५० हजार मरुल्य बराबरको २६ लाख ७० हजार लिटर पानी छार्ने गरिन्छ । बढदो जनसंख्याको चाप उपनगरपानिलका भएपछि नगर क्षेत्रमा दैनिक ७२ लाख ५० हजार लिटर पानीको मांग भएपनि संस्थानले हाल दैनिक २६ लाख ७० हजार लिटर पानी वितरण गर्ने गरेको सो कार्यलयले जनाएको छ ।
जमिन मुनी ६४ फीट तल करिब४० वर्ष पुरानो पाइपहरु रहेकोले त्यस्ता पाइपहरु बिगे्रको,खियालागेको,टुटफुट भएको,चर्केको तथा मर्मत संभार हुन नसकेकोले कतिपय ठाउँमा खाने पानी पाइपबाट फोहर पानी समेत निस्किने गरेकोले उपभोत्ताहरुको स्वास्थमा प्रत्यक्ष असर पर्ने गरेको उनीहरुको गुनासो छ । खाने पानी संस्थानले वितरण गर्ने पानी खाने योग्य नभएको,कालो लेदो मिश्रित पानी आउने गरेकोले त्यस्ता पानी भाडा वर्तन र कपडा धुनमा प्रयो गर्ने गरेको छु( जनकपुर उपमहानगरपालिका वाड नं. ६ का मोहम्द हैदर खान भन्छन(स्वच्छ तथा सफा पानी खान आफुले ४ सय फिटमा टयूवेल जडान गरी पानी खाने गरेको छु ।
यता एसियाली विकाश बैंक(एडीबी) ले पेठिया,क्याम्पस चौक लगायतका ठाउँमा नाला निर्माण गर्ने क्रममा खाने पानीको पाइप तोडने,भत्काउने तथा भाच्ने गरेकाले त्यस भेगका एक हजार भन्दा बढि उपभोत्ताहरु खाने पानी प्रयोग गर्नबाट बञ्चित रहेको संस्थानले जनाएको छ । बढदो जनसंख्याको चाप,नयाँ नयाँ घर निर्माण हुनु तथा नजिकका गाउँहरु नगरपालिकामा गाभिएपछि खानेपानीको मांग बढेपछि ४५ लाख ८० हजार लिटर पानी अपुग भएको छ भने त्यसकोलागी कमतीमा ५० किलो मिटरसम्म पाइप जडान गर्नु पर्ने भएपनि बजेटको अभावले मांग अनुसारको पानी आपुर्ति गर्न नसकिएको बताएको छ ।
कार्यलयबाट प्राप्त तथ्यांक अनुसार २०७२ माघ सम्ममा धारा जडान वापत ४५ लाख ४८ हजार ७ सय ९३ रुपैया,बिलिङ्गबाट आम्दानी गरिएको छ भने सायन देखी २०७३ बैषाख सम्ममा ४२ लाख ५७ हजार ४ सय ९० रुपैया राजस्व संकल्न गरिएको छ । त्यस्तै ग्राहक तथा सरकारी कार्यलयहरु माथि हालसम्म १ करोड ७१ लाख ३४ हजार ४ सय ६७ रुपैया ८२ पैसा बकयौता रकम बाकी भएकोले सो रकम बरझायन सम्कन्धित निकायलाई पत्रचार गरिएको प्रमुख महतोले बताए ।
कर्मचारीको अभाव जनसंख्या बढेको हिसाबले पाइप लाइनको विस्तार नहुनु बजेटको अभावको कारण संस्थानले उपभोत्ताहरुको मांग अनुसारको पानी आपुर्ति गर्न नसकिएको हो । नेपाल सरकारले आम उपभोत्ताको सहुलियतको लागी नगर क्षेत्रको विभिन्न ठाउँमा सार्वजानिक धारा जडान गरिएपनि कर्तव्य बोधको अभावको कारण स्थानीय जनताले त्यस्ता धाराको संरक्षण गर्न नसकेकोले खाने पानी चुहावट बढदै गएको छ ।

सरकारी कार्यालयमाथि बाँकी महसुल
जनकपुर भन्सार कार्यालय         रु. १८३०२।१२
जल उत्पन्न प्रकोप नियन्त्रण कार्यालय     रु. ४७,५३३३
नेपाल विद्युत प्राधिकरण         रु. १४९७८७
कृषि विकास शाखा कार्यालय     रु.२२९०६८।४७
कृषि विकास शाखा अन्तर्गत,कृषि सेवा केन्द्र रु.२२१४९।७५
क्षेत्रीय पशु सेवा निर्देशनालय         रु.२२६०६।९९
राइजोवियम प्रयोगशाला         रु.४५५६९।४०
कृषि विकास शाखा कार्यालय     रु.७०,४५९।५५
नेपाल स्काउट कार्यालय         रु.१५८४५
निजी व्यक्तिमाथिमा रहेको महसुल बाँकी
हिरालाल शर्मा             रु. ३५१२०
शंकर साह रौनियार         रु. ३७०१३
सावित्री देवी             रु. ३२२२०
कूल बहादुर सिंह             रु. २७०४५
बिणा साह             रु. २४७२०