जनकपुरमा वैष्णो देवीको गुफा

कैलास दास
जनकपुर । जनकपुर शक्तिपीठ भूमी मात्र होइन, तपोभूमी तथा ज्ञानभूमिले समेत चिन्हाउँछ । त्यसमा पनि वडा दशैंमा शक्तिपीठ मन्दिरहरु रहेको आफ्नै विशेषता हुन्छ । वडा दशैंको घटस्थापनादेखि लिएर दशमीसम्म यहाँ श्रद्धालु भक्तजन तथा बाह््य पर्यटकहरुले भरिभराउ हुन्छ । विशेष गरी यहाँका राजदेवी मन्दिर, जानकी मन्दिर, रामानन्द चौकमा भगवती दूर्गाको प्रतिमा बनाएर मनाउँदै आएको दूर्गापूजा विशेष आकर्षक हुने गर्दछ ।

तर यसवर्ष जनकपुरमा एउटा अझै शक्तिपीठ देवीको प्रतिमा बनाइएको छ । जुन यस वर्षको विजयादशमीको मुख्य आकर्षक केन्द्र हुने देखिन्छ । दुल्हिन झै सृगारिएको यहाँका मठ मन्दिर रातिमा जति राम्रो लागेपनि दिनभरि माता वैष्णो गुफामा श्रद्धालुहरु एवं बाह््य पर्यटकहरुको भीड लाग्ने गर्दछन ।
राममन्दिरको फुलवारीमा ठूलो आकारको सो गुफा निर्माण गरिएको छ । भारतमा रहेको माता वैष्णोदेवी झै कलाकृत किसिमले यहाँ पनि सो गुफा बनाइएको छ । करीब एक महिना अघिदेखि बाँसको सो गुफा निर्माण गरी गुफा बाहिर र भित्रमा भारतमा जसरी सुरक्षामा खटिएको हुन्छ सेनाहरु त्यसरी नै माथि सेना बन्दुक लिएर सुरक्षा दिई रहेको अवस्था देखिन्छ । त्यस्तै गुफाको माथिल्लो भागमा दुईवटा बाघ माता वैष्णोदेवीलाई सुरक्षामा खटिएको देखाएको छ ।
मूलद्वारामा गणेश भगवानको तस्वीर राखिएको छ भने पूर्वपट्टीमा माता दूर्गा र पश्चिमपट्टीमा भगवान शिवको प्रतिमा राखिएको छ । उच्च पहाडमा तपामा लिन रहेकी माता वैष्णोदेवीको तस्वीरभन्दा पहिला गुफा भित्र पस्दिा विभिन्न कलाकृत भगवानहरुको तस्वीर राखिएको छ। गुफा भित्र केही क्षिणका लागि भयावह हुँदा पनि भित्र गृहघरमा एउटा पूजारी माता वैष्णोदेवी ध्यान तथा पाठमा लिन अवस्थामा देखिन्छ । गुफा भित्र माता वैष्णोको दर्शन पश्चात् अगाडि बढ्दा भैरव बाबाको तस्वीर राखिएको छ । भैरव बाबाको टाउँको मात्र तस्वीर देखेर केही छिनका लागि भयत्रास जस्तो लाग्ने अवस्था समेत देखिन्छ । त्यसपछि गुफा बाहिर निस्कने बाटो रहेको छ ।
धर्मविज्ञहरुद्वारा आलोचना
राममन्दिरको फुलवारीमा विजया दशमीदेखि विवाह पञ्चमीसम्मका लागि कलाकृत रुपमा बनाइएको माता वैष्णो देवीको गुफाप्रति धर्म विज्ञहरुले आलोचना समेत गरेका छन् । जनकपुर परिक्रममा सडक भित्रमा माता राजदेवी, भगवती सीताको शक्ति अपार रहेकोले कम्तिमा यसभित्र कुनै अरु देवी देउताको प्रतिमा बनाएर पूजापाठ गर्ने नसुहाउँदो रहेको आलोचना समेत हुन थालेको छ । जनकपुर आफैमा देवी शक्तिले पवित्र रहेकोले पूजाआजा गर्नमा सबैको श्रद्धा रहेको छ । तर प्रतिमा बनाएर पूजा गर्ने धार्मिक मान्यता समेत नरहेकोले यस्ता कार्य कम्तिमा शक्तिपीठ मन्दिर वरिपरि नहुनुपर्ने महन्थ आलोक वैष्णवले जनाएका छन् ।
जनकपुर धार्मिक पर्यटकीय नगरीको रुपमा चिन्हिन्छ । तर यसको मतलव यो होइन कि कलाकृति प्रतिमा बनाएर मेला लगाउनु । यहाँ देश विदेशबाट माता राजदेवीको दर्शन गर्न श्रद्धालुहरु आउने गर्दछन । यसरी माता वैष्णोदेवी गुफा निर्माण गरी धार्मिक मनोरञ्जन जति भएपनि आस्थामाथि नराम्रो प्रभाव पर्ने देखिन्छ ।